In de ban van Irina

Het is moeilijk, het is ongemakkelijk, het is spannend en het is vermoeiend, vaarwel comfortzone. Je moet er flink je best voor doen en elke keer blijk je toch minder te kunnen dan je dacht. En toch is het geweldig! Zingen in een Russisch koor, onder leiding van Irina Raspopova. In deze TrainersTip ontdek je wat ik van haar leer als student en als docent. Ik koppel deze aan HAFZERK, ofwel de 7 breintrucs.

Hier vast een fragment uit een koorrepetitie:

Al een tijdje wil ik een blogartikel wijden aan Irina Raspopova, en nu zij dit weekend jarig is, is het moment daar. Irina kwam 25 jaar geleden naar Nederland, samen met haar Amerikaanse echtgenoot. Een ongewone combinatie, omdat zij Russisch is en ook toen de verhoudingen tussen beide landen gespannen was.

Als zangpedagoge op het conservatorium met als specialisatie folkloreliederen heeft zij menig zangtalent helpen ontwikkelen. En sinds enkele jaren ook het mijne, als lid van haar koor in Wageningen. Vanaf les één was ik onder de indruk. Van de mooie meerstemmige muziek, van de moeilijke teksten (hoe spreek je ‘fstrjetsjkym’ uit?) en van Irina. Zij gooit haar hele lichaam in de strijd om ons de beginselen van de perfecte samenzang bij te brengen. En haar voorraad metaforen is schier onuitputtelijk.

Breintruc: R van HAFZERK, Rolmodel

Irina gebruikt overvloedig voorbeelden en metaforen. Ze demonstreert hoe we moeten zingen.

Een paar voorbeelden:

• Je lijkt wel een moeder die veel te lief is, zo luistert niemand naar je
• Zing als een koningin
• Het lied is verdrietig, maar je moet het zingen met een glimlach
• Zing met gapende dichte mond (moeilijk!)
• Begin van nul, dan langzaam omhoog kruipen en dan weer diminuendo

Alleen voordoen met de stem is niet voldoende: met haar hele lichaam en mimiek demonstreert ze wat ze van ons verwacht.

Ook visualiseert ze het concert dat we gaan geven: ‘Kijk naar de (fictieve) achterste rij’. Met de zin ‘Zing alsof het de drieëndertigste keer is’ leren we nieuwe liederen veel sneller.

Breintruc: H van HAFZERK, Herhaling

Elke les nemen we ruim de tijd voor stemoefeningen, zodat we de techniek later moeiteloos kunnen toepassen. Moeilijke woorden – die zijn er genoeg in het Russisch – spreken we meerdere keren na elkaar uit, totdat het gewoon is om vier of vijf medeklinkers uit te spreken en we de dikke l van de dunne l kunnen onderscheiden.

Hier zit overigens ook de H van Huiswerk in, want thuis oefenen helpt ook. Om ons te helpen stuurt ze regelmatig korte audio-opnames van de partij die we gaan zingen.

Breintruc: E van HAFZERK, Emoties prikkelen

Complimentjes doen het goed om vertrouwen te geven en faalangst te verminderen. Eerlijk is eerlijk, soms verlangen we naar een compliment als we weer hebben lopen ploeteren. Want soms weet je wel wat je moet doen, maar dan lukt het toch niet helemaal. En Irina is streng, vindt altijd wel een nieuw verbeterpunt.

Maar als het goed gaat straalt ze, roept ‘Ge-wel-dig!’ en toont ons het kippenvel. En wij glimmen van trots.

Emoties prikkelen doet ze door complimenten te geven, maar zeker door ons uit te dagen. We zingen uit het hoofd in een vreemde taal, treden om beurten op als solist voor de medekoorleden, die dan feedback geven over wat we gedaan hebben. Voor mij spannender dan spreken op een congres. En als je alles hebt gehad, komt er zomaar een Oekraïens volksdansje bij, help!

Maar als we dan samen zingen, met bas, tenor, alt, sopraan en improvisatie erbij kan ik zo gelukkig worden.

Breintruc: A van HAFZERK, Actief aan de slag

Het begint al met de basishouding: rechtop zitten, op het puntje van je stoel. Wie dat niet doet, krijgt de wind van voren. We starten direct met stemoefeningen, staan, bewegen. En we zingen natuurlijk :).

Breintruc: Z van HAFZERK, Zintuigen

Een toon die laag begint, en dan omhoog komt. Hoe doe je dat? Nou, door te zingen als een loeiende koe. Of hoe maak je een ‘val’ in de klank. Soort jodelen, als een balkende ezel. Voor we het weten hebben we een ingewikkelde techniek te pakken.

Soms moeten we een klank ‘optillen’ of juist ‘laten vallen’. Door dat niet alleen te zingen, maar ook een paar keer echt te doen met ons lichaam, wordt de techniek snel verankerd.

Breintruc: K van HAFZERK, Klittenband

Ik krijg die vermaledijde teksten pas in mijn hoofd als ik de betekenis weet. Woord voor woord schrijf ik de vertaling bij de fonetische tekst. En steeds meer woorden komen in mijn brein, zodat elk liedje makkelijker wordt.

Maar ook de aanwijzingen helpen me te onthouden wat ik moet doen en wanneer.

Soms schrijf ik het erbij in mijn aantekeningen. Als ik de neiging heb te snel en slordig te zingen bijvoorbeeld, helpt het woordje Koningin. Opeens is daar de rust en waardigheid.

Breintruc: T van HAFZERK, Transfer

Als trainer en docent hebben de lessen van Irina me vrijer gemaakt. Ik durf me meer te laten gaan, ik gebruik mijn stem beter en mijn lichaamshouding is steviger geworden. Ook probeer ik meer zintuigen van deelnemers te prikkelen in de voorbeelden die ik geef. En ik zie weer het nut van differentiatie. In ons koor van 10 mensen zitten namelijk beginners en gevorderden, jongere mensen en mensen boven de tachtig, en 1 echte Rus, Ivan, die de teksten zich razendsnel eigen maakt. Met deze gemêleerde groep krijgt ieder uitdagingen op zijn/haar eigen niveau, en samen zingen we de mooiste liederen. We hebben allemaal onze eigen transfer, en als groep is er het product ‘concert’.

Als deelnemer en student heb ik gezien dat belangrijk is om echt mee te doen, en niet vanaf de kant te luisteren. Uiteindelijk moet je het zelf doen. Ik heb ervaren hoe het is om met grote regelmaat mijn ‘comfortzone’ te verlaten, en hoe fijn het is weer nieuwe dingen te doorgronden en me eigen te maken. Ook heb ik gemerkt dat ik mijn angst en onzekerheid steeds weer de baas ben. En als er weer een nieuwe opdracht (=lied) zich aandient, dat ik weet dat ik ook deze tot een goed eind kan brengen, al gaat dat niet vanzelf.

Dank Irina!

Hoe klinkt het uiteindelijk? Hierbij een fragment uit het laatste paasconcert.

Heb jij ook didactisch plezier van je hobby? Ik ben benieuwd!
Je reactie wordt gewaardeerd, en voel je vrij het artikel te delen via een van onderstaande buttons.